Fiscale optimalisatie bij het afwikkelen van derivaten

Steeds meer woningcorporaties komen in een betalende vennootschapsbelasting-positie en ook de belastingdruk loopt in algemene zin steeds verder op. Eén van de nog bestaande mogelijkheden om de belastingdruk te verlagen, is verlies te nemen bij het afwikkelen van derivaten met een negatieve waarde. 

De fiscale verwerking bij het afwikkelen van derivaten is een ingewikkeld onderwerp waar in de markt nog weinig over bekend is. In dit artikel lichten we kort onze visie op dit onderwerp toe aan de hand van de zogenoemde ‘interest rate swaps’ (hierna: IRS).

Toepassing van een IRS
Door het afsluiten van een IRS wordt een variabelrentende geldlening omgevormd tot een geldlening met een vaste rente. Een dergelijke financieringsconstructie bestaat uit twee elementen:

1. een variabelrentende lening (bij de ‘lening bank’);
2. een IRS op grond waarvan de belastingplichtige een variabele rente ontvangt (ter hoogte van de rente die hij is verschuldigd aan de lening bank) en een vaste rente betaalt aan de IRS-gever. De IRS zorgt er derhalve voor dat de variabele rente wordt geruild tegen een vaste rente.

De afgelopen jaren is de rente fors gedaald. Een gevolg hiervan is dat de meeste IRS een forse negatieve waarde hebben. Veel (semi)publieke instellingen willen dan ook graag van deze IRS af. Onder andere omdat de in IRS-contracten opgenomen bepalingen een grote impact (kunnen) hebben op de financiële positie van de instelling.

3 varianten voor het afwikkelen van een IRS
In de praktijk komen drie varianten voor om IRS af te wikkelen, namelijk:

1. Afkopen van de IRS en aflossing van de onderliggende lening;
2. Afkopen van de IRS en aanhouden van de onderliggende lening;
3. Noveren/doorzakken van de IRS en lening in een vastrentende lening. Bij het ‘doorzakken’ van een IRS verstrekt een bank een nieuwe lening. Tevens neemt deze bank de IRS van de belastingplichtige over. De belastingplichtige lost daarnaast de aan de IRS gekoppelde variabelrentende lening af. Hierdoor krijgt de belastingplichtige, in plaats van een variabelrentende lening in combinatie met een IRS, een vastrentende lening. In de praktijk zien we vaak dat de rente van de nieuwe vastrentende lening hoger is dan de geldende marktrente, omdat in deze rente de negatieve waarde van de IRS op het moment van doorzakken is verdisconteerd.

Bij optie 1 lijkt het in aanmerking nemen van een verlies ter grootte van de negatieve waarde van de IRS (de afkoopsom) in de praktijk tot weinig discussie te leiden. Echter, bij optie 2 en 3 lijkt de Belastingdienst in de praktijk vaak het standpunt in te nemen dat een eventueel verlies verplicht moet worden geactiveerd en afgeschreven. Wat ons betreft is dat niet juist en heeft de belastingplichtige een keuze in het al dan niet ineens in aanmerking nemen van het verlies. Dit biedt mogelijkheden in het kader van de fiscale meerjarenbegroting. Het direct in aanmerking nemen van het verlies kan namelijk leiden tot een (permanent) vennootschapsbelastingvoordeel.

Meer informatie
In het Weekblad Fiscaal Recht 2020/176 gaan onze collega’s Daniëlle Schraa, Ruud Lemmens en Tamara Pater dieper in op dit onderwerp. Mocht u meer informatie willen of een kopie willen ontvangen neemt u dan gerust contact op met één van hen.

Naast het behalen van fiscaal voordeel bij de afwikkeling van IRS, zien wij ook optimalisatiemogelijkheden ten aanzien van het fiscaal waarderen van embedded derivaten op de fiscale balans. Ook hiervoor kunt u contact opnemen met één van onze adviseurs.