Toezichthouders van verenigingen en stichtingen de klos?

Gepubliceerd op: 17 September 2014

De laatste jaren zijn incidenten bij woningcorporaties veelvuldig in het nieuws geweest. In veel van die gevallen werd kritiek geuit op het functioneren van het toezichthoudende orgaan. Het is dan ook geen toeval dat de wetgever met het wetsvoorstel ter wijziging van Wet bestuur en toezicht rechtspersonen kwam. De wetgever beoogt hiermee de kwaliteit van het bestuur en toezicht bij verenigingen en stichtingen te verbeteren, zo valt te lezen in de toelichting op het wetsvoorstel, maar wat houdt die kwaliteitsverbetering precies in?

De huidige wettekst bepaalt voor alle rechtspersonen dat de taak van het bestuur het besturen van de rechtspersoon is. Voor bestuurders en de leden van toezichthoudende organen bij de BV en de NV bevat de wet al wel een set regels voor de invulling van die taak. In het wetsvoorstel wordt die specifieke set eveneens van toepassing verklaard op de bestuurders en leden van een toezichthoudend orgaan bij de stichting en vereniging.

Het meest ingrijpend lijken de wijzingen die zien op aansprakelijkheid van bestuurders en toezichthouders. Op grond van de huidige wetgeving zijn bestuurders aansprakelijk voor schade die het gevolg is van een onbehoorlijke taakvervulling. Bovendien kunnen deze bestuurders en toezichthouders van BV’s en NV’s in geval van faillissement hoofdelijk aansprakelijk worden gesteld voor het tekort in het faillissement, indien zij hun taak kennelijk onbehoorlijk hebben vervuld. Dit laatste geldt ook voor commerciële verenigingen en stichtingen.

Door de invoering van de nieuwe wettekst zullen straks niet alleen bestuurders, maar ook toezichthouders aansprakelijk kunnen worden gesteld in geval van onbehoorlijke taakvervulling. Ook de regeling omtrent hoofdelijke aansprakelijkheid wegens kennelijk onbehoorlijk bestuur in geval van faillissement geldt straks niet alleen meer de bestuurders en toezichthouders van BV’s, NV’s en commerciële verenigingen en stichtingen, maar ook bestuurders en toezichthouders van niet-
commerciële verenigingen en stichtingen. Er wordt aldus één uniforme regeling voor bestuurders en toezichthouders van rechtspersonen geïntroduceerd waarbij het onderscheid tussen bestuurders en toezichthouders van BV’s en NV’s enerzijds verenigingen en stichtingen anderzijds verdwijnt en gelijke aansprakelijkheid geldt voor bestuurders en toezichthouders die hun werk niet naar behoren uitvoeren.

In de juridische wereld worden vraagtekens gezet bij het wetsvoorstel. “Wie wil er straks nog toezicht houden bij stichtingen en verenigingen?”, is een veelgehoord verwijt. Ook in de Memorie van Toelichting wordt opgemerkt dat de vraag zou kunnen rijzen of het aansprakelijkheidsrisico niet te groot wordt en daardoor afwerend werkt, of leidt tot zogenaamde ‘bange bestuurders’ of ‘bange toezichthouders’. Volgens de toelichting op het wetsvoorstel is dit echter niet het geval: “Bestuurders en leden van het toezichthoudend orgaan die hun taak naar eer en geweten en zorgvuldig vervullen, hebben niets te vrezen.” De praktijk zal moeten uitwijzen of dat inderdaad zo is. De mogelijkheden tot aansprakelijkheid van toezichthouders bij stichtingen en verenigingen worden namelijk wel degelijk verruimd. Daarbij moet echter wel opgemerkt worden dat aansprakelijkheid van toezichthouders ook thans niet uitgesloten is. Ook onder de huidige wetgeving kan een toezichthouder aansprakelijk worden gehouden op grond van onrechtmatige daad, waarbij opgemerkt dient te worden dat de maatstaf daarvoor afwijkt van de toekomstige maatstaf voor onbehoorlijke taakvervulling. Bovendien is van hoofdelijke aansprakelijkheid thans niet in alle gevallen sprake. Dit laatste is onder de nieuwe wetgeving wel het geval.

Al met al geen reden voor grote paniek, dat nieuwe wetsvoorstel. Wel een reden voor toezichthouders van verenigingen en stichtingen om een meer assertieve en kritische houding aan te nemen en eens met hun bestuurders om tafel te gaan en afspraken duidelijk op te schrijven. Bovendien is het zeer aan te raden een aansprakelijkheidsverzekering af te sluiten ten behoeve van toezichthouders.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Roland Elzinga. Hij is bereikbaar op 024 381 08 81 of per e-mail r.elzinga@pvdb.nl

› Terug naar vorige pagina